Τον Δεκέμβριο του 1975, οι μνήμες από την αποκατάσταση της δημοκρατίας ήταν ακόμη νωπές. Σαν εικόνες από ένα φιλμ επικαίρων, σε άσπρο και μαύρο: η πολιτικοποίηση, τα παντελόνια-καμπάνες, τα λουλουδάτα φορέματα, τα ανεμίζοντα μακριά μαλλιά, τα γένια, τα μουστάκια, ο Θεοδωράκης, ο Μαρκόπουλος, ο Λεοντής, οι τελευταίοι χίπις, ο Ρίτσος, ο Σεφέρης, ο Ελύτης.
Εκείνο τον Δεκέμβρη, πριν από τριάντα πέντε χρόνια, γυρνούσε σ' ένα παλιό ηλεκτρόφωνο -πού στερεοφωνικά!- ένας δίσκος τριάντα τριών στροφών. Είχε τραβηχτεί από έναν υποκίτρινο φάκελο, στο εξώφυλλο του οποίου «έπαιζε» ένα σχέδιο της Αρλέτας: ένα δέντρο με μακριές ρίζες και μακριά κλαδιά, πάνω στα οποία ήταν κρεμασμένα κάτι σαν τάματα, σαν κι αυτά που κρέμαγαν οι ναυτικοί, όταν είχαν επιστρέψει σώοι, μετά από ένα μακρύ ταξίδι.
«Σπασμένο καράβι να 'μαι πέρα βαθιά/ έτσι να 'μαι/ με δίχως κατάρτια με δίχως πανιά/ να κοιμάμαι», ακούστηκε το πρώτο τετράστιχο. Ο δίσκος ήταν η «Τρίτη Ανθολογία» του Γιάννη Σπανού. Η φωνή του Κώστα Καράλη, οι στίχοι από το ποίημα «Σπασμένο καράβι» του Γιάννη Σκαρίμπα (1893-1984).
Στις δύο πλευρές του χοντρού βινυλίου ανακάλυπτες άλλους ένδεκα ποιητές και ποιήτριες που είχε ντύσει η «στοχαστική» μουσική του γαλλοθρεμμένου συνθέτη και νονού του Νέου Κύματος: τους Μίλτο Σαχτούρη, Κώστα Βάρναλη, Νίκο Καββαδία, Χρήστο Κουλούρη, Νίκο Καρύδη, Μήτσο Λυγίζο, Ηλία Σιμόπουλο, Δημήτρη Δούκαρη, Βύρωνα Λεονταρή, Μαρίνα Λαμπράκη, Λιλή Ιακωβίδη. Η Αρλέτα δεν είχε φιλοτεχνήσει μόνον το εξώφυλλο, ακουγόταν και η θερμή αμεσότητα της φωνής της.
Δεν έγινε ποτέ Ρίτσος ή Λειβαδίτης
Τα χρόνια πέρασαν, αλλά η ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα δεν γνώρισε τη δημοφιλία ούτε του Ρίτσου, ούτε του Λειβαδίτη, ούτε του Σεφέρη, ούτε του Ελύτη. Ο Νικόλας Ασιμος έδωσε ροκ ήχο στο ποίημα «Ουλαλούμ» και το παρέδωσε να το τραγουδήσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στην παράνομη κασέτα Νο.000002, με τον τίτλο «Είμαι παλιάνθρωπος». Ο Γιάννης Θωμόπουλος ερμήνευσε τον «Γλάρο», που του είχε δώσει τον ήχο δωματίου ο πιανίστας Σαράντης Κασσάρας.
Η Μαρία Βουμβάκη, ένα «παιδί» του Μάνου Χατζιδάκι, αφού είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο στους Μουσικούς Αγώνες της Καλαμάτας, το 1991, δημιούργησε, το 2006, ένα virtual μουσικό περιβάλλον: εκεί χώρεσε και η «Φαντασία» του Γιάννη Σκαρίμπα. Σχεδόν απαρητήρητο πέρασε το άλμπουμ του Γιώργου Σφυρίδη «Περι-θώριο», όπου βρήκε χώρο η σκαριμπική «Παρέα», με τη φωνή της Μαρίας Θωίδου.
Και, να που κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει η χρηστική, κι όχι η φιλολογική, έκδοση «Απαντες στίχοι. 1936 - 1970» του Γιάννη Σκαρίμπα, σε επιμέλεια της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Πατρών, Κατερίνας Κωστίου. Ο τόμος θα συνοδεύεται μ' έναν δίσκο ακτίνας -το εξώφυλλο είναι έργο του Αλέκου Φασιανού-, στον οποίο θα περιέχονται δώδεκα μελοποιημένα ποιήματα της συλλογής «Εαυτούληδες» του Γιάννη Σκαρίμπα από τον Διονύση Τσακνή. Το όλο πρόζεκτ είναι μια παραγγελία του Περικλή Δουβίτσα των εκδόσεων «Νεφέλη», που συνεχίζει την παράδοση του πατέρα του Γιάννη Δουβίτσα, με έντονη, όμως, την προσωπική του σφραγίδα στον οίκο που κληρονόμησε.
Τρία μαζί ποιητικά βιβλία
Η Κατερίνα Κωστίου, στην οποία χρωστάμε τη φιλολογική επιμέλεια του συνόλου του σκαριμπικού έργου, ακολούθησε την πρώτη έκδοση των ποιητικών απάντων (1970), την οποία είχε εγκρίνει ο ίδιος ο ταυτισμένος με τη Χαλκίδα ποιητής -αν και, ως γνωστόν, είχε γεννηθεί στην Αγία Ευθυμία Παρνασσίδας. Θα περιλαμβάνονται τα ποιητικά βιβλία: «Ουλαλούμ» (1936), «Εαυτούληδες» (1950) και «Βοϊδάγγελοι» (1968).
Η επιμελήτρια ελπίζει, όπως σημειώνει στον σύντομο πρόλογό της, «να μην "βαραίνει" τον αναγνώστη που έρχεται σε επαφή με το έργο του Γιάννη Σκαρίμπα για πρώτη φορά, αλλά και να μην αφήνει ακάλυπτες τις ανάγκες του μυημένου αναγνώστη». Για τον τελευταίο έχει φροντίσει καθώς, εκτός από τα πρέποντα πραγματολογικά και ερμηνευτικά σχόλια και ένα κατατοπιστικό επιλογικό σημείωμα, του δίνει πληροφορίες για τον χρόνο της πρώτης δημοσίευσης των ποιημάτων, γλωσσάριο, βιβλιογραφική περιγραφή των εκδόσεων των ποιητικών συλλογών και ευρετήρια.
Η Κατερίνα Κωστίου εκτιμά ότι το εγχείρημα του Διονύση Τσακνή ακολουθεί το ήθος, τον ρυθμό και τη μουσική του σκαριμπικού στίχου: «Ανεβοκατεβαίνοντας», γράφει η Κατερίνα Κωστίου, «με άνεση όλους τους αναβαθμούς του σκαριμπικού θυμικού, η μουσική του Τσακνή συνάδει άλλοτε με τον μεσοπολεμικό κλαυσίγελω της clownerie, που κατοικεί στα ποιήματα του Σκαρίμπα, άλλοτε με την εκκωφαντική ιλαρότητα των εξεγερμένων και ερωτικών βοϊδάγγελων. Η έκδοση συνοδεύει και πλαισιώνει τη μουσική με το ποιητικό σύμπαν το οποίο ο ίδιος ο Σκαρίμπας θέλησε να μας κοινωνήσει». *
Γνωστά τραγούδια σε δικούς του στίχους
* «Σπασμένο καράβι» του Γιάννη Σπανού
*«Ουλαλούμ» του Νικόλα Ασιμου
*«Γλάρος» του Σαράντη Κασσάρα
*«Φαντασία» της Μαρίας Βουμβάκη
*«Περι-θώριο» του Γιώργου Σφυρίδη
Επιμέλεια: ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ
ΠΗΓΗ
 |
| Η ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα δεν ανήκει μόνο στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Είναι μια ζωντανή συνομιλία με τους σημερινούς ανθρώπους. |
«Σπασμένο καράβι να 'μαι πέρα βαθιά/ έτσι να 'μαι/ με δίχως κατάρτια με δίχως πανιά/ να κοιμάμαι», ακούστηκε το πρώτο τετράστιχο. Ο δίσκος ήταν η «Τρίτη Ανθολογία» του Γιάννη Σπανού. Η φωνή του Κώστα Καράλη, οι στίχοι από το ποίημα «Σπασμένο καράβι» του Γιάννη Σκαρίμπα (1893-1984).
Στις δύο πλευρές του χοντρού βινυλίου ανακάλυπτες άλλους ένδεκα ποιητές και ποιήτριες που είχε ντύσει η «στοχαστική» μουσική του γαλλοθρεμμένου συνθέτη και νονού του Νέου Κύματος: τους Μίλτο Σαχτούρη, Κώστα Βάρναλη, Νίκο Καββαδία, Χρήστο Κουλούρη, Νίκο Καρύδη, Μήτσο Λυγίζο, Ηλία Σιμόπουλο, Δημήτρη Δούκαρη, Βύρωνα Λεονταρή, Μαρίνα Λαμπράκη, Λιλή Ιακωβίδη. Η Αρλέτα δεν είχε φιλοτεχνήσει μόνον το εξώφυλλο, ακουγόταν και η θερμή αμεσότητα της φωνής της.
 |
| Το εξώφυλλο του δίσκου ακτίνας «Εαυτούληδες», φιλοτεχνημένο από τον Αλέκο Φασιανό |
Τα χρόνια πέρασαν, αλλά η ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα δεν γνώρισε τη δημοφιλία ούτε του Ρίτσου, ούτε του Λειβαδίτη, ούτε του Σεφέρη, ούτε του Ελύτη. Ο Νικόλας Ασιμος έδωσε ροκ ήχο στο ποίημα «Ουλαλούμ» και το παρέδωσε να το τραγουδήσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στην παράνομη κασέτα Νο.000002, με τον τίτλο «Είμαι παλιάνθρωπος». Ο Γιάννης Θωμόπουλος ερμήνευσε τον «Γλάρο», που του είχε δώσει τον ήχο δωματίου ο πιανίστας Σαράντης Κασσάρας.
Η Μαρία Βουμβάκη, ένα «παιδί» του Μάνου Χατζιδάκι, αφού είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο στους Μουσικούς Αγώνες της Καλαμάτας, το 1991, δημιούργησε, το 2006, ένα virtual μουσικό περιβάλλον: εκεί χώρεσε και η «Φαντασία» του Γιάννη Σκαρίμπα. Σχεδόν απαρητήρητο πέρασε το άλμπουμ του Γιώργου Σφυρίδη «Περι-θώριο», όπου βρήκε χώρο η σκαριμπική «Παρέα», με τη φωνή της Μαρίας Θωίδου.
Και, να που κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει η χρηστική, κι όχι η φιλολογική, έκδοση «Απαντες στίχοι. 1936 - 1970» του Γιάννη Σκαρίμπα, σε επιμέλεια της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Πατρών, Κατερίνας Κωστίου. Ο τόμος θα συνοδεύεται μ' έναν δίσκο ακτίνας -το εξώφυλλο είναι έργο του Αλέκου Φασιανού-, στον οποίο θα περιέχονται δώδεκα μελοποιημένα ποιήματα της συλλογής «Εαυτούληδες» του Γιάννη Σκαρίμπα από τον Διονύση Τσακνή. Το όλο πρόζεκτ είναι μια παραγγελία του Περικλή Δουβίτσα των εκδόσεων «Νεφέλη», που συνεχίζει την παράδοση του πατέρα του Γιάννη Δουβίτσα, με έντονη, όμως, την προσωπική του σφραγίδα στον οίκο που κληρονόμησε.
Τρία μαζί ποιητικά βιβλία
Η Κατερίνα Κωστίου, στην οποία χρωστάμε τη φιλολογική επιμέλεια του συνόλου του σκαριμπικού έργου, ακολούθησε την πρώτη έκδοση των ποιητικών απάντων (1970), την οποία είχε εγκρίνει ο ίδιος ο ταυτισμένος με τη Χαλκίδα ποιητής -αν και, ως γνωστόν, είχε γεννηθεί στην Αγία Ευθυμία Παρνασσίδας. Θα περιλαμβάνονται τα ποιητικά βιβλία: «Ουλαλούμ» (1936), «Εαυτούληδες» (1950) και «Βοϊδάγγελοι» (1968).
Η επιμελήτρια ελπίζει, όπως σημειώνει στον σύντομο πρόλογό της, «να μην "βαραίνει" τον αναγνώστη που έρχεται σε επαφή με το έργο του Γιάννη Σκαρίμπα για πρώτη φορά, αλλά και να μην αφήνει ακάλυπτες τις ανάγκες του μυημένου αναγνώστη». Για τον τελευταίο έχει φροντίσει καθώς, εκτός από τα πρέποντα πραγματολογικά και ερμηνευτικά σχόλια και ένα κατατοπιστικό επιλογικό σημείωμα, του δίνει πληροφορίες για τον χρόνο της πρώτης δημοσίευσης των ποιημάτων, γλωσσάριο, βιβλιογραφική περιγραφή των εκδόσεων των ποιητικών συλλογών και ευρετήρια.
Η Κατερίνα Κωστίου εκτιμά ότι το εγχείρημα του Διονύση Τσακνή ακολουθεί το ήθος, τον ρυθμό και τη μουσική του σκαριμπικού στίχου: «Ανεβοκατεβαίνοντας», γράφει η Κατερίνα Κωστίου, «με άνεση όλους τους αναβαθμούς του σκαριμπικού θυμικού, η μουσική του Τσακνή συνάδει άλλοτε με τον μεσοπολεμικό κλαυσίγελω της clownerie, που κατοικεί στα ποιήματα του Σκαρίμπα, άλλοτε με την εκκωφαντική ιλαρότητα των εξεγερμένων και ερωτικών βοϊδάγγελων. Η έκδοση συνοδεύει και πλαισιώνει τη μουσική με το ποιητικό σύμπαν το οποίο ο ίδιος ο Σκαρίμπας θέλησε να μας κοινωνήσει». *
Γνωστά τραγούδια σε δικούς του στίχους
* «Σπασμένο καράβι» του Γιάννη Σπανού
*«Ουλαλούμ» του Νικόλα Ασιμου
*«Γλάρος» του Σαράντη Κασσάρα
*«Φαντασία» της Μαρίας Βουμβάκη
*«Περι-θώριο» του Γιώργου Σφυρίδη
Επιμέλεια: ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου