Τι γυρεύουν τα πρόβατα στην Πλάκα και το Κολωνάκι; Η σκληρή κόντρα τσοπάνηδων και περιβολάρηδων στην Αθήνα του 1900

Ένας βοσκός της Αθηνάς περνά με το κοπάδι του μέσα από την οδό Κλειτίου στην Πλάκα. Δεν γνωρίζουμε εάν είναι ο ίδιος που απαθανάτισε το 1903 ο Frédéric Boissonnas στην επόμενη φωτογραφία κάτω από την Ακρόπολη, αλλά σίγουρα και οι δύο εικόνες είναι αταίριαστες με το αστικό περιβάλλον. 
Τότε όμως ήταν συνηθισμένες και προκαλούσαν καυγάδες. Οι περιβολάρηδες της Αθήνας κατήγγειλαν τους τσοπάνηδες ότι τους καταστρέφουν την παραγωγή με την ανεξέλεγκτη βόσκηση. Το θέμα των βοσκότοπων στην πρωτεύουσα ήταν ένα παλιό και άλυτο πρόβλημα! 
Την περίοδο που δήμαρχος ήταν ο Ανάργυρος Πετράκης (1842) υπήρξε τεράστια πολιτική αναστάτωση. Οι κάτοικοι του Ελαιώνα και όσοι είχαν μποστάνια στο Ρέντη, το Μοσχάτο και εκατέρωθεν του Κηφισού, είχαν ξεσηκωθεί εναντίον των βοσκών που άφηναν τα κοπάδια τους να βόσκουν ελεύθερα, ακόμα και μέσα στις καλλιέργειες τους.

Βοσκός με το κοπάδι του στην Ακρόπολη.

Όσο ήταν συνηθισμένο, τσοπάνηδες ντυμένοι με την κάπα και την γκλίτσα στο χέρι να σφυρίζουν στους πρόποδες του ιερού βράχου της Ακρόπολης, άλλο τόσο ασυνήθιστο ήταν να ληφθεί απόφαση από το δημοτικό συμβούλιο για την απομάκρυνσή τους. 
Τελικά ο δήμαρχος συνυπολόγισε το πολιτικό κόστος και ετάχθη με τους πολυπληθείς μαναβοπαραγωγούς. 

Έτσι, έβγαλε την εξής ανακοίνωση: «απαγορεύομεν εις πάντα έχοντα ποίμνιον προβάτων ή αγέλη βοών και λοιπών παντός είδους ζώων να επελαύνη αυτά εντός της περιοχής των Αθηνών και του ελαιώνος καθ’ όλην αυτού την περιφέρειαν». 

Το καταπληκτικό ήταν ότι ο Δήμαρχος εξαιρούσε την Πλάκα και επέτρεπε «να βόσκωσι τα εργατικά ζώα των Πλακιωτών»! Μέτρο το όποιο φαίνεται ότι τηρήθηκε και τα επόμενα χρόνια με αποτέλεσμα ο φωτογραφικός φακός  να καταγράψει το κοπάδι στην Κλειτίου…

Ναός του Ηφαίστου στο Θησείο.

Λίγο πιο πέρα στο πολυσύχναστο σήμερα Θησείο, η εικόνα με τα βόδια ξαφνιάζει. Εκεί όπου τώρα είναι ο αρχαιολογικός χώρος και χιλιάδες τουρίστες φθάνουν για να φωτογραφηθούν με φόντο τον ναό του Ηφαίστου, κάποτε οι κτηνοτρόφοι έβγαζαν τα ζωντανά τους για βοσκή! Με το μέτρο της απαγόρευσης «πήραν πόδι» από την περιοχή. Το ίδιο συνέβη και στο Κολωνάκι.

Ο τσοπάνης με τα πρόβατά του στο Κολωνάκι. Η λήψη έγινε στην οδό Πινδάρου. Επειδή η φωτογραφία είναι της δεκαετίας του ΄20, υποθέτουμε, ότι κάποιοι φρόντισαν να βρουν παράθυρο στην απαγόρευση και να επιβιώσουν με τα πρόβατα τους στο κέντρο λίγες δεκαετίες ακόμη. Στο σημείο αυτό σήμερα υπάρχουν σκαλιά.

Το μέτρο της απαγόρευσης ελήφθη για να τονώσει την παραγωγή προϊόντων και αυτό φάνηκε αργότερα στην λαχαναγορά του 1915 την  οποία απαθανάτισε ο φακός του  θρυλικού Πέτρου Πουλίδη. Τότε η συγκεκριμένη αγορά ήταν στην Αγία Τριάδα στου Ψυρρή, όπου οι μανάβηδες φόρτωναν τα κάρα τους με λαχανικά και ζαρζαβατικά για να τα πωλήσουν στις γειτονιές της Αθήνας.

Παλιά λαχαναγορά στην Αθήνα. Οπωροπώλης έχει φορτώσει το κάρο του.

Όσον αφορά στους βοσκούς, αυτοί μετακινήθηκαν νοτιοανατολικά στις ακαλλιέργητες εκτάσεις μετά το Φάληρο μέχρι την περιοχή της Βάρης. Πιθανόν αυτή η νέα κατάσταση να δημιούργησε σταδιακά και τα σημερινά Βλάχικα με τις περίφημες ταβέρνες. Τα μποστάνια επιβίωσαν από τα κοπάδια και οι περιβολάρηδες νίκησαν τους βοσκούς. 

επιμέλεια: Χρίστος Βασιλόπουλος 

Αντλήθηκαν πληροφορίες από τον Μικρό Ρωμηό του Ελευθέριου Σκιαδά

ΠΗΓΗ