«Εγώ θα πράξω όπως αισθάνομαι.
Και εάν η θεωρία δεν συμπίπτει, ας προσαρμοστεί αυτή». Αυτή η φράση ανήκει στον Ντ. Γ. Ουίνικοτ (D.W. Winnicott), στον Βρετανό παιδίατρο που με την ψυχαναλυτική του εργασία, την προσωπικότητα, την ευαισθησία και κυρίως την τόλμη του έμελλε να φωτίσει, μαζί με τη Μέλανι Κλάιν, τον ψυχισμό του βρέφους και του παιδιού. Ο Ουίνικοτ είναι γνωστός και μεταφρασμένος στην Ελλάδα.
Εννοιες όπως η ανάγκη ύπαρξης μιας «αρκετά καλής μητέρας» (good enough mother) και όχι τέλειας, ο ορισμός του μεταβατικού αντικειμένου ως γεφυροποιού στοιχείου ανάμεσα στο παιδί και τη μητέρα τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τα περίφημα squiggle του―ζωγραφιές που μοιραζόταν με τους μικρούς ασθενείς του (ένα επιχρωματισμένο κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου) έχουν συνδεθεί με τις μελέτες, τις εργασίες και τις τοποθετήσεις του Βρετανού ψυχαναλυτή.
H Λόρα Ντετβίλ (Laura Dethiville) είναι Γαλλίδα ψυχαναλύτρια και ασχολείται επισταμένα με το έργο του Ουίνικοτ. Διευθύνει σεμινάρια, επιμελείται επιστημονικά άρθρα και βιβλία, διοργανώνει ημερίδες με επίκεντρο το έργο του. Το 2008 εξέδωσε στη Γαλλία το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Donald W. Winnicott, une nouvelle approche» (Ντόναλντ Γ. Ουίνικοτ, μια νέα προσέγγιση), το οποίο γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στη χώρα της, ενώ μεταφράστηκε σε 4 γλώσσες. Ακολουθεί το 2013 το «La Clinique de Winnicott» (Η κλινική του Ουίνικοτ), το οποίο επιλέγεται ως υποψήφιο για το Prix Oedipe (βραβείο για ψυχαναλυτικά βιβλία).
Στις 28-29 Νοεμβρίου 2014 η Λόρα Ντετβίλ ήταν καλεσμένη στην Αθήνα από την ελληνική ομάδα της International Winnicott Association, και σε αυτό το πλαίσιο δόθηκε η δυνατότητα στην Ελίζα Νικολοπούλου, κλινική ψυχολόγο και ψυχαναλύτρια, να πραγματοποιήσει μια συζήτηση, υπό τη μορφή μη δομημένης συνέντευξης, με επίκεντρο το πώς κατανοεί η πρώτη το έργο του σημαντικού ψυχαναλυτή και πώς το έχει βιώσει μέσα από την κλινική της εμπειρία. Η συνομιλία αυτή αποτέλεσε το υλικό του τομιδίου.
«Ζητώ», γράφει ο Ουίνικοτ, «να δεχτεί κανείς το παράδοξο, να το ανεχθεί και να αποδεχθεί ότι δεν θα επιλυθεί». Ο Ουίνικοτ πέθανε το 1971, σε ηλικία 74 ετών. Ο λόγος του όμως έρχεται από τις ανάγκες του μέλλοντος. Ως προσωπικότητα δεν έμεινε κλεισμένος στο πλαίσιο της άσκησης του επαγγέλματος του παιδιάτρου ή αργότερα του ψυχαναλυτή παιδιών, εφήβων και ενηλίκων.
Η σκέψη του διευρυμένη, χωρίς αγκυλώσεις, η προσωπικότητά του προσιτή στις ανάγκες των ανθρώπων. Ηταν ένας κανονικός άνθρωπος, που με μεγάλη αφοσίωση έδινε ραδιοφωνικές συμβουλές σε μαμάδες στο BBC radio και την ίδια στιγμή χάραζε ένα μονοπάτι στην επιστήμη της ψυχανάλυσης, αναζητώντας τα συστατικά που κάνουν έναν άνθρωπο αυθεντικό.
Η πολυσχιδής έρευνά του ασχολείται με καίρια ζητήματα, όπως είναι η ικανότητα ενός ανθρώπου να είναι μόνος και να μη νιώθει μοναξιά, το μητρικό ένστικτο και πόσο καταπιέζει ή εξαναγκάζει τις γυναίκες να νιώθουν κακές μανάδες όταν δεν αισθάνονται συνεχώς χαρούμενες για το μωρό τους, το ψυχικό τραύμα και η ικανότητα του ανθρώπου να αυτοθεραπεύεται αενάως στη ζωή του. Απελευθέρωσε τα «πρέπει» και άνοιξε το παράθυρο για να μπει καθαρός αέρας όταν μίλησε για την αναγκαιότητα του κακού, του παράδοξου, του παραβατικού, της μη συμμόρφωσης.
Η συνομιλία των δύο ψυχαναλυτριών δεν έχει σκοπό να καλύψει όλη την εργογραφία του Βρετανού ψυχαναλυτή, η οποία είναι βαθιά, πλούσια και ανοιχτή σε πολλές αναγνώσεις. Κάνει όμως ένα ζωντανό πέρασμα, σαν αυτά που άρεσαν στον Ουίνικοτ, σε διάφορες θεματικές, θίγοντας ζητήματα σκέψης και προβληματισμού, όχι μόνο για τους ψυχαναλυτές αλλά και για τους σκεπτόμενους του σήμερα.
Η Λόρα Ντετβίλ τοποθετείται για τους γάμους των ομοφυλοφίλων και τα παιδιά που θα προκύψουν από αυτούς τους γάμους, λέγοντας πως δεν είναι απαραίτητο ότι αυτά τα παιδιά θα είναι περισσότερο προβληματικά από τα άλλα. Τοποθετείται επίσης πάνω στα κινητά τηλέφωνα και τον ψυχικό χώρο που αναζητεί μια μάνα, κάθε φορά που ρωτάει το παιδί της «πού είσαι;».
Οσον αφορά όμως την εξωσωματική γονιμοποίηση και την παρένθετη μητρότητα, η Ντετβίλτ στέκει απορριπτική. «Το έχω δικαίωμα να…» που προβάλλουν οι άνθρωποι είναι αρκετό για να δικαιώσει την όποια επιλογή; Αναρωτιέται, δηλαδή, γιατί θα πρέπει τα παιδιά να έρχονται στον κόσμο ως καταναλωτικά προϊόντα; Γιατί η μητρότητα και η πατρότητα είναι οι μόνες επιλογές της ενήλικης ζωής; Η παντοδυναμία, άλλωστε, όπως τονίζει και ο Ουίνικοτ είναι αναγκαιότητα στην αρχή της ζωής. Κατόπιν ο άνθρωπος πρέπει να αντέχει τις ελλείψεις του.
LAURA DETHIVILLE - EΛΙΖΑ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του, εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 162
ΠΗΓΗ
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου