Έχετε αισθανθεί ποτέ έντονα ότι το μυαλό σας, σας δίνει την απάντηση σε ένα ζήτημα χωρίς όμως να ξέρετε πώς;. Λες και το ένστικτό σας, σας οδηγεί προς μία κατεύθυνση. Λες και το σύστημά σας ολόκληρο σας υποδεικνύει αν κάτι είναι σωστό ή λάθος. Ή έχετε νιώσει ποτέ μόλις γνωρίσετε κάποιον καλοσύνη ή φόβο στο πρόσωπο του; Δεν ξέρεις γιατί νιώθεις έτσι, είναι απλά ένα προαίσθημα! Αυτό που αλλιώς ονομάζουμε διαίσθηση.
Η διαίσθηση δεν είναι λογική. Δεν είναι το αποτέλεσμα ενός συνόλου μελετημένων βημάτων που μπορούν να κοινοποιηθούν ή να εξηγηθούν. Αντίθετα, ενώ βασίζεται σε βαθιά ριζωμένη γνώση, η διαδικασία είναι φυσική, σχεδόν ενστικτώδης.
Τι είναι όμως η διαίσθηση; Πώς λειτουργεί;
Η κατανόηση της διαίσθησης είναι μια σημαντική πρόκληση για την επιστήμη.
Η διαίσθηση είναι μια μορφή γνώσης που εμφανίζεται στη συνείδηση χωρίς σκόπιμες διεργασίες διανοητικής επεξεργασίας των πληροφοριών. Δεν είναι κάτι μαγικό, αλλά πρόκειται ουσιαστικά για μία αυτόματη επεξεργασία πληροφοριών στην οποία το ασυνείδητο κοσκινίζει γρήγορα την προηγούμενη εμπειρία και τη σωρευτική γνώση.
Ίσως γι’ αυτο, δεν μπορείς να εξηγήσεις τον τρόπο σκέψης πίσω από μια άμεση απόφαση που εμφανίζεται από το πουθενά. Οι επιστήμονες έχουν επανειλημμένα αποδείξει πώς οι πληροφορίες μπορούν να εγγραφούν στον εγκέφαλο χωρίς συνειδητή επίγνωση και να επηρεάσουν θετικά τη λήψη αποφάσεων και άλλες συμπεριφορές.
Τι έχει να πει η ψυχολογία για τη διαίσθηση, όταν πολλά από αυτά που συμβαίνουν στον εγκέφαλο είναι αόρατα – όπως το να κοιτάς το εξωτερικό ενός μαύρου κουτιού; Πολλοί επιστήμονες προτείνουν μια θεωρία διπλής διαδικασίας – οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων χωρίζονται μεταξύ διαισθητικών (βιωματικών ή σιωπηρών) και αναλυτικών (ορθολογικών ή εσκεμμένων).
Πιστεύουν ότι η διαίσθηση βασίζεται στις δυνάμεις της αντιστοίχισης προτύπων, καθώς το μυαλό περνάει αστραπιαία την εμπειρία που είναι αποθηκευμένη στη μακροπρόθεσμη μνήμη για παρόμοιες καταστάσεις και παρουσιάζει επίκαιρες κρίσεις με βάση αυτές.
Είναι χρήσιμη η διαίσθηση;
Η διαίσθηση μας βοηθά να επιβιώσουμε παρέχοντας γρήγορες απαντήσεις που, συνήθως, προσφέρουν μια κατάλληλη, άμεση δράση για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης. Τέτοιες απαντήσεις βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην εμπειρία, δηλαδή σε μαθήματα ειδικά για το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε.
Η διαίσθηση προσφέρει μείωση του συνολικού γνωστικού φορτίου και ενισχύει την ικανότητα να ανταποκρινόμαστε άμεσα, παρέχοντας παράλληλα εμπιστοσύνη στη γνώση και στη λήψη αποφάσεων. Αυτή η αυτόματη σκέψη μπορεί να ωφεληθεί ή να παρεμποδιστεί από την εμπειρία.
Όταν έρχεται ο λογαριασμός στο τέλος ενός γεύματος, συνήθως έχουμε μια διαισθητική αίσθηση για το κόστος του, με βάση την εμπειρία. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αποτύχει όταν βρισκόμαστε σε μια ξένη χώρα ή δεν συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε επιλέξει κατά λάθος το πιο ακριβό κρασί στο κελάρι.
Να εμπιστεύομαι τη διαίσθησή μου;
Και όμως, ενώ η διαίσθηση είναι γρήγορη και συνήθως ωφέλιμη, δεν είναι πάντα απόλυτα ακριβής. Ο υποσυνείδητος εγκέφαλος προσπαθεί να αναγνωρίσει, να επεξεργαστεί και να χρησιμοποιήσει μοτίβα σκέψης με βάση την προηγούμενη εμπειρία για μια καλύτερη εικασία. Η διάισθησή μας συχνά μας έχει βοηθήσει ή μας έχει σώσει από καταστάσεις, αλλά συχνά αποδίδουμε μεγάλη σιγουριά σε εικασίες.
Αν και αυτό συνήθως μας βοηθά, μπορεί να οδηγήσει σε μεροληψία και προκατάληψη στη λήψη των αποφάσεών μας –με βάση τη θρησκεία, τον πολιτισμό, το κοινωνικό, το ηθικό, ακόμη και το πολιτικό περιβάλλον– και μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπιστεί με ορθολογική σκέψη.
Η διαίσθηση τείνει να είναι πιο ακριβής σε ορισμένους τομείς εμπειρίας από άλλους, όπως στο σχηματισμό των πρώτων εντυπώσεων. Πόσες φορές δεν έχετε μόλις γνωρίσει κάποιον και παρ’ όλα αυτά έχετε μία άισθηση οικειότητας και ασφάλειας, ενώ άλλα πρόσωπα σας κάνουν καχύποπτους και επιφυλακτικούς.
Η διαίσθηση, όπως και οι πρώτες εντυπώσεις, εξυπηρετεί την ανάγκη του εγκεφάλου να προβλέψει και να προετοιμαστεί για το τι θα συμβεί στη συνέχεια. Οι πρώτες εντυπώσεις είναι γρήγορες, ολιστικές αξιολογήσεις των ανθρώπων που βασίζονται σε λεπτές αντιληπτικές ενδείξεις και στην κρίση της πρόθεσης να βοηθήσουν ή να βλάψουν.
Η διαίσθηση είναι επίσης συχνά πολύτιμη για την ανίχνευση εξαπάτησης και άλλων μορφών κινδύνου, καθώς και για τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Και τα δύο βασίζονται σε αυτόματες διαδικασίες και, ως συστήματα ταχείας αξιολόγησης, και τα δύο υπόκεινται σε σφάλματα, ειδικά από προκαταλήψεις και στερεότυπα που έχουμε.
Διαίσθηση και δημιουργικότητα
Η δημιουργικότητα, όπως και η διαίσθηση, μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.
Η ιδέα ότι η διαίσθηση είναι αντιληπτική, συνδέοντας υποσυνείδητα ανόμοια κομμάτια πληροφοριών, υποδηλώνει επίσης σημαντική αλληλεπίδραση με τη δημιουργικότητα. Τόσο η διαίσθηση όσο και η δημιουργικότητα φαίνεται, σε κάποιο επίπεδο, να συνδυάζουν δεδομένα από πολλαπλές πηγές σε κάτι συνεκτικό
Μια ομάδα ψυχολόγων από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και το Πανεπιστήμιο Goldsmiths του Λονδίνου προσπάθησαν να καθορίσουν τη σχέση μεταξύ δημιουργικότητας και διαίσθησης.
Προσδιόρισαν τον ρόλο ενός «μεγάλου άλματος» και πώς η διαίσθηση συμβάλλει στις επιστημονικές ανακαλύψεις καθώς και στις επιχειρηματικές και καλλιτεχνικές ανακαλύψεις. Μεγάλα άλματα συμβαίνουν εάν κάποιος δημιουργήσει ένα νέο παράδειγμα για να λύσει ένα πρόβλημα απουσία οποιουδήποτε σαφούς, αιτιολογημένου μονοπατιού.
Αυτό το νέο κομμάτι ή κομμάτια πληροφοριών δεν μπορούν να εξηγηθούν με ανάλυση ή ακολουθώντας ορθολογικά βήματα.
Η ομάδα των ψυχολόγων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο ρόλος της διαίσθησης στη δημιουργικότητα δεν πρέπει ποτέ να παραμελείται καθώς συχνά αναφέρεται ότι αποτελεί βασικό συστατικό της διαδικασίας δημιουργίας ιδεών, που σε συνδυασμό με την αξιολόγηση αυτών των ιδεών αποτελούν κρίσιμες φάσεις της δημιουργικής διαδικασίας.
Η σημασία της διαίσθησης στη λήψη αποφάσεων
Μελέτες κορυφαίων στελεχών δείχνουν ότι ακόμη και αφού αναλύσουν σωρούς δεδομένων, οι πληροφορίες δεν τους λένε τι να κάνουν. Εκεί έρχεται η διαίσθηση. Οι άνθρωποι συνήθως αναφέρουν ορθολογικά φαινομενικά κριτήρια για τις πράξεις τους και δεν αποκαλύπτουν τις υποκειμενικές προτιμήσεις των συναισθημάτων που προκύπτουν αυθόρμητα. Από ένα δείγμα 36 CEOs, το 85% επιβεβαίωσε ότι η διαίσθηση – με τη μορφή εμπειρικών κανόνων (ROT) – ήταν κεντρική στη διαδικασία λήψης αποφάσεων
Έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας επιβεβαίωσε ότι η διαίσθηση ωφελεί σημαντικά τη λήψη αποφάσεων, ενώ πρόσθεσε ότι οι μη συνειδητές πληροφορίες μπορούν να αυξήσουν την ακρίβεια, την ταχύτητα και την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας στη λήψη αποφάσεων
Ο ρόλος της διαίσθησης φαίνεται να μην είναι διαφορετικός στις καθημερινές μας διαδικασίες σκέψης από ό,τι σε πιο κρίσιμες αποφάσεις.
Η διαισθητική λήψη αποφάσεων βασίζεται στις προηγούμενες εμπειρίες μας και, ως εκ τούτου, είναι επανειλημμένα επιτυχημένη σε παρόμοιες καταστάσεις, όπου τα προηγούμενα αποτελέσματα και η μάθηση ήταν χρήσιμα και ακριβή.
Όπου η τρέχουσα ή μελλοντική κατάσταση είναι σημαντικά διαφορετική, πρέπει να χρησιμοποιούμε τη διαίσθησή μας με προσοχή. Χωρίς ορθολογική ανάλυση, οποιαδήποτε απόφαση θα μπορούσε να είναι αναποτελεσματική στην καλύτερη περίπτωση ή επικίνδυνη στη χειρότερη.
Όταν λειτουργεί καλά και οι χρονικοί περιορισμοί είναι αυστηροί, η διαίσθηση μπορεί να προσφέρει γρήγορη, εστιασμένη σκέψη (π.χ. το σκάφος βυθίζεται ή το αυτοκίνητο έρχεται με μεγάλη ταχύτητα). Όταν υπάρχει χρόνος για σκέψη – πώς αντιμετωπίζουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη ή τον ρατσισμό; – πρέπει να βασιστούμε σε ορθολογική ανάλυση που βασίζεται σε στοιχεία.
Ανάλογα με την πολυπλοκότητα και τη σημασία της ερώτησης, η διαίσθησή σας είναι ικανή να σας καθοδηγήσει σε μια απάντηση που μπορεί να είναι άμεση, σαφής και ουσιαστική. Ή μπορεί να να μας δώσει μία μικρή ιδέα, ένα μικρό στοιχείο και να χρειαστεί μια εβδομάδα ή και περισσότερο για να βγει στην επιφάνεια η σωστή απάντηση.
Το κλειδί είναι να κάνουμε πάντα τη σωστή ερώτηση, να αφήνουμε το μυαλό μας να ερμηνεύει τα σύμβολα και να προσκαλούμε τη διαίσθησή σας να σας δώσει τη σωστή απάντηση.
Με πληροφορίες από: Psychology today, Positive Psychology, Open Mind
Πηγή: olafaq.gr
Εικόνα: depositphotos.com
Click here for more...
from #Bangladesh #News aka Bangladesh News Now!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου